[Szkic na temat powieści „Science fiction” Jacka Dukaja, uhonorowanej Główną Nagrodą Literacką im. Jerzego Żuławskiego w 2012 roku, autorstwa Jurora Adama Mazurkiewicza, który na tę powieść głosował]  Jacek Dukaj to od wielu już lat „etatowy” zdobywca najważniejszych literackich nagród przyznawanych przez miłośników i znawców literatury fantastycznej. A przy tym twórca jednocześnie odnajdujący się w różnych konwencjach fantastycznych (nieobce są mu horror i fantasy, choć najczęściej uprawia science fiction) i konsekwentnie sięgający po niewielki krąg problemowy, badany przezeń […]

[Szkic na temat powieści „Święto rewolucji” Michała Protasiuka, uhonorowanej Srebrnym Wyróżnieniem Nagrody Literackiej im. Jerzego Żuławskiego w 2012 roku, zaanonsowany wypowiedzią w panelu przez Marcina Zwierzchowskiego dn. 27.11.2012 w Domu Literatury w Warszawie]   W ostatnich latach coraz mniej powstaje fantastyki bliskiego zasięgu. Naprawdę bliskiego, opisującego tu, teraz i zaraz, za chwilę. Powstaje wiele wizji odległej przyszłości, wiele eksperymentów myślowych, w których autorzy mierzą się z nowymi wszechświatami (vide „Science Fiction” Jacka Dukaja). Mało […]

[Szkic na temat powieści „Science fiction” Jacka Dukaja, uhonorowanej Główną Nagrodą Literacką im. Jerzego Żuławskiego w 2012 roku, zaanonsowany wypowiedzią w panelu przez Krzysztofa Smirnowa dn. 27.11.2012 w Domu Literatury w Warszawie]   Powieść Dukaja moim zdaniem jest sklejką kilku rozgrzebanych pomysłów, które z naturalnym dla siebie mistrzostwem połączył i w ten sposób stworzył nową jakość – nic nowego w świecie sztuki, tak się właśnie kleci dzieła. Zatem nie jest to przytyk, o ile samo spostrzeżenie […]

[Szkic na temat powieści „Science fiction” Jacka Dukaja, uhonorowanej Główną Nagrodą Literacką im. Jerzego Żuławskiego w 2012 roku, zaanonsowany wypowiedzią w panelu przez Michała Kubalskiego dn. 27.11.2012 w Domu Literatury w Warszawie]   Podczas rozmów ze znajomymi fantastami na temat nagrody im. Żuławskiego (czyli potocznie żuławia) zastanawialiśmy się nad szansami tego czy innego utworu literackiego. Właściwie za każdym razem dochodziliśmy do wniosku, że jeśli w danym roku Jacek Dukaj opublikował jakiś tekst, to inni autorzy są praktycznie bez szans – […]

[Laudacja powieści „Science fiction” Jacka Dukaja, uhonorowanej Główną Nagrodą Literacką im. Jerzego Żuławskiego w 2012 roku, przedstawiona przez dr. Jerzego Szeję dn. 27.11.2012 w Domu Literatury w Warszawie]   Lektura Science Fiction Jacka Dukaja nie należy do prostych. I to właściwie jedyny zarzut, jaki można tej krótkiej powieści postawić. Ale czy dla literaturoznawcy „trudność” może być zarzutem? Cóż wtedy począć z całą plejadą (astronomiczność tej nazwy zdaje się zupełnie na miejscu) arcydzieł literatury światowej, których zrozumienie – […]

[Laudacja nagrodzonych dzieł Wita Szostaka, Jacka Dukaja i Marka Huberatha, przedstawiona przez dr. Jerzego Szeję dn. 18.10.2011 w Domu Literatury w Warszawie i dn. 12.11.2011 podczas konwentu „Falkon” w Lublinie]   W 2010 r. wśród nagrodzonych utworów dało się dostrzec nie tak znów częste w fantastyce zainteresowanie przestrzenią miejską. W tym zaś roku konkurs wygrał Wit Szostak powieścią „Chochoły”1, która zajmuje się miastem o wiele szerzej niż laureaci ubiegłoroczni. Pierwszoosobowym narratorem jest utalentowany przewodnik po Krakowie, przedstawiciel […]

[Szkic o laureatach ‘2010 (Protasiuk, Kańtoch, Orbitowski, Dukaj) odczytany 13.11.2010 r. podczas gali Nagrody im. Żuławskiego w Lublinie, napisany specjalnie na tę okazję przez Michała Cetnarowskiego] Do przygotowania resume tegorocznych wyników nagrody im. J. Żuławskiego zaprosił mnie dobry duch nagrody, Andrzej Zimniak. Propozycja – żeby stało się zadość zasadom przyzwoitości – najpierw oczywiście porządnie mnie zlękła, nie bardzo bowiem wiem, jak mój komentarz miałby dodać coś nowego do wszystkiego, co o nagrodzonych powiedzą utytułowani jurorzy. […]

[Szkic laudacyjny przedstawiony przez dr. Jerzego Szeję w warszawskim Domu Literatury dn. 19.10.2010 r.] Anna Kańtoch, „Przedksiężycowi” – Złote Wyróżnienie, Łukasz Orbitowski, „Święty Wrocław” – Wyróżnienie Srebrne, czyli co nas straszy w mieście? Obowiązek przedstawienia nagrodzonych utworów, jaki na mnie spoczywa, można zrealizować na dwa podstawowe sposoby. W pierwszym wystarczy przedstawić sylwetkę pisarza i omówić nagrodzony utwór. Drugi jest o wiele trudniejszy i polega na uzasadnieniu takiego a nie innego werdyktu jury. Nie ma przecież posiedzeń ani […]

[Szkic laudacyjny przedstawiony przez prof. Antoniego Smuszkiewicza w warszawskim Domu Literatury dn. 19.10.2010 r.] Gdyby dziś niejaki Czepiec zagadnął na jakimś weselu, lub innej imprezie tego rodzaju, współczesnego Dziennikarza: „Cóż tam, panie, w fantastyce? Science fiction trzyma się mocno!?” A Dziennikarz był nieco bardziej uprzejmy, niż ten ze znanego dramatu i nie opędzał się lekceważąco od zainteresowanego literaturą prostego fana, musiałby niewątpliwie dać odpowiedź twierdzącą: „Tak, mój miły gospodarzu, trzyma się mocno.” I miałby na to dowód […]

[Szkic laudacyjny przedstawiony przez prof. Antoniego Smuszkiewicza w warszawskim Domu Literatury dn. 19.10.2010 r.] Chyba żadna inna książka, jako swoiste dzieło sztuki edytorskiej, wydana w ostatnich kilku latach, nie może się równać z Wrońcem Jacka Dukaja, Jakuba Jabłońskiego i zespołu redaktorów Wydawnictwa Literackiego. To dzieło ma kilku autorów. Szata graficzna nie jest tu – jak to często bywa w książkach dla dzieci – tylko dodatkiem, ilustracją, bez której tekst literacki znakomicie się obywa. Tu ona współtworzy dzieło, które bez obrazów […]

[Szkic nadesłany przez dr. Adama Mazurkiewicza, Jurora Nagrody im. J. Żuławskiego] „Kameleon to zwierz, który często zmienia kolor skóry” Kameleon to – po Marsie i Verticalu – kolejna, utrzymana w konwencji fantastycznonaukowej powieść Rafała Kosika, adresowana do dojrzałego (tak wiekiem, jak i – co ważniejsze – czytelniczym stażem) odbiorcy. Pozornie jest to jedna z wielu opowieści o zderzeniu dwu światów: zacofanej cywilizacji, pozostającej na etapie maszyny parowej i feudalnego systemu społecznego z inną, supernowoczesną, która dysponuje możliwościami podboju Wszechświata. […]

[Referat wygłoszony przez prof. Antoniego Smuszkiewicza w warszawskim Domu Literatury dn. 27.10.2009 r.] Kameleony – o czym można się przekonać, sięgając do pierwszej lepszej encyklopedii – to rodzina gadów z grupy jaszczurek, słynąca przede wszystkim ze zdolności do zmiany ubarwienia, a zwłaszcza – według dość powszechnej opinii – z możliwości dostosowania swojej barwy do otoczenia. Jaki to ma wszakże związek z obszerną powieścią, na okładce której widnieje astronauta w skafandrze na bezkresnym polu pokrytym jakimiś dziwnymi, żółtymi, sięgającymi do tułowia roślinami, przypominającymi […]