[Laudacja wygłoszona przez prof. Antoniego Smuszkiewicza podczas uroczystości przyznania Nagrody Literackiej im. Jerzego Żuławskiego w Toruniu 19 września 2015 roku] Dawno minęły czasy dominacji w literaturze fantastycznej jednej tylko odmiany oraz skrupulatnego przestrzegania reguł poetyki wybranej konwencji czy gatunku literackiego. Jeszcze na początku lat osiemdziesiątych nie do pomyślenia było mieszanie różnych konwencji. Pamiętam oburzenie niektórych fanów z powodu zakończenia powieści Limes inferior. Nie mieściło się im w głowie, jak ceniony autor mógł tak popsuć świetną powieść, […]

[Laudacje nagrodzonych dzieł: Cezarego Zbierzchowskiego „Holocaust F”, Krzysztofa Piskorskiego „Cienioryt” i Adama Przechrzty „Gambit Wielopolskiego”, przedstawione przez dr. Jerzego Szeję dn. 23.09.2014 r. w Domu Literatury w Warszawie] Jest w Holocauście F spory rozmach: obejmuje swoim ujęciem całość historii ludzkości i wszechświata, pokazuje ciekawą i wiarygodną wizję przyszłości, zajmuje się Bogiem, religią, sztuczną inteligencją, rodziną. Życiem i śmiercią. Sceny heroicznych walk łączy z liryzmem, myśli o miłości z rozważaniami o śmierci. A przy tym zostawia […]

[Laudacja nagrodzonych dzieł: Anny Kańtoch „Czarne”, Łukasza Orbitowskiego „Widma” i Roberta M. Wegnera „Niebo ze stali”, przedstawiona przez dr. Jerzego Szeję dn. 24.09.2013 r. w Domu Literatury w Warszawie] „Czarne” Anny Kańtoch już na etapie głosowania elektorów wyraźnie wygrywało z konkurencją. Głosowanie jurorów potwierdziło ten wybór. Moim zdaniem powieść Kańtoch jest bardzo kobieca, nie tylko dzięki temu, że pierwszoosobowa narratorka-bohaterka jest kobietą. Nie sądzę, że do określenia tej cechy nagrodzonej powieści należy wykorzystywać metody krytyki genderowej, […]

[Szkic na temat powieści „Science fiction” Jacka Dukaja, uhonorowanej Główną Nagrodą Literacką im. Jerzego Żuławskiego w 2012 roku, autorstwa Jurora Adama Mazurkiewicza, który na tę powieść głosował]  Jacek Dukaj to od wielu już lat „etatowy” zdobywca najważniejszych literackich nagród przyznawanych przez miłośników i znawców literatury fantastycznej. A przy tym twórca jednocześnie odnajdujący się w różnych konwencjach fantastycznych (nieobce są mu horror i fantasy, choć najczęściej uprawia science fiction) i konsekwentnie sięgający po niewielki krąg problemowy, badany przezeń […]

[Szkic na temat powieści „Święto rewolucji” Michała Protasiuka, uhonorowanej Srebrnym Wyróżnieniem Nagrody Literackiej im. Jerzego Żuławskiego w 2012 roku, zaanonsowany wypowiedzią w panelu przez Marcina Zwierzchowskiego dn. 27.11.2012 w Domu Literatury w Warszawie]   W ostatnich latach coraz mniej powstaje fantastyki bliskiego zasięgu. Naprawdę bliskiego, opisującego tu, teraz i zaraz, za chwilę. Powstaje wiele wizji odległej przyszłości, wiele eksperymentów myślowych, w których autorzy mierzą się z nowymi wszechświatami (vide „Science Fiction” Jacka Dukaja). Mało […]

[Szkic na temat powieści „Science fiction” Jacka Dukaja, uhonorowanej Główną Nagrodą Literacką im. Jerzego Żuławskiego w 2012 roku, zaanonsowany wypowiedzią w panelu przez Krzysztofa Smirnowa dn. 27.11.2012 w Domu Literatury w Warszawie]   Powieść Dukaja moim zdaniem jest sklejką kilku rozgrzebanych pomysłów, które z naturalnym dla siebie mistrzostwem połączył i w ten sposób stworzył nową jakość – nic nowego w świecie sztuki, tak się właśnie kleci dzieła. Zatem nie jest to przytyk, o ile samo spostrzeżenie […]

[Szkic na temat powieści „Science fiction” Jacka Dukaja, uhonorowanej Główną Nagrodą Literacką im. Jerzego Żuławskiego w 2012 roku, zaanonsowany wypowiedzią w panelu przez Michała Kubalskiego dn. 27.11.2012 w Domu Literatury w Warszawie]   Podczas rozmów ze znajomymi fantastami na temat nagrody im. Żuławskiego (czyli potocznie żuławia) zastanawialiśmy się nad szansami tego czy innego utworu literackiego. Właściwie za każdym razem dochodziliśmy do wniosku, że jeśli w danym roku Jacek Dukaj opublikował jakiś tekst, to inni autorzy są praktycznie bez szans – […]

[Laudacja powieści „Science fiction” Jacka Dukaja, uhonorowanej Główną Nagrodą Literacką im. Jerzego Żuławskiego w 2012 roku, przedstawiona przez dr. Jerzego Szeję dn. 27.11.2012 w Domu Literatury w Warszawie]   Lektura Science Fiction Jacka Dukaja nie należy do prostych. I to właściwie jedyny zarzut, jaki można tej krótkiej powieści postawić. Ale czy dla literaturoznawcy „trudność” może być zarzutem? Cóż wtedy począć z całą plejadą (astronomiczność tej nazwy zdaje się zupełnie na miejscu) arcydzieł literatury światowej, których zrozumienie – […]

[Laudacja nagrodzonych dzieł Wita Szostaka, Jacka Dukaja i Marka Huberatha, przedstawiona przez dr. Jerzego Szeję dn. 18.10.2011 w Domu Literatury w Warszawie i dn. 12.11.2011 podczas konwentu „Falkon” w Lublinie]   W 2010 r. wśród nagrodzonych utworów dało się dostrzec nie tak znów częste w fantastyce zainteresowanie przestrzenią miejską. W tym zaś roku konkurs wygrał Wit Szostak powieścią „Chochoły”1, która zajmuje się miastem o wiele szerzej niż laureaci ubiegłoroczni. Pierwszoosobowym narratorem jest utalentowany przewodnik po Krakowie, przedstawiciel […]

[Szkic o laureatach ‘2010 (Protasiuk, Kańtoch, Orbitowski, Dukaj) odczytany 13.11.2010 r. podczas gali Nagrody im. Żuławskiego w Lublinie, napisany specjalnie na tę okazję przez Michała Cetnarowskiego] Do przygotowania resume tegorocznych wyników nagrody im. J. Żuławskiego zaprosił mnie dobry duch nagrody, Andrzej Zimniak. Propozycja – żeby stało się zadość zasadom przyzwoitości – najpierw oczywiście porządnie mnie zlękła, nie bardzo bowiem wiem, jak mój komentarz miałby dodać coś nowego do wszystkiego, co o nagrodzonych powiedzą utytułowani jurorzy. […]

[Szkic laudacyjny przedstawiony przez dr. Jerzego Szeję w warszawskim Domu Literatury dn. 19.10.2010 r.] Anna Kańtoch, „Przedksiężycowi” – Złote Wyróżnienie, Łukasz Orbitowski, „Święty Wrocław” – Wyróżnienie Srebrne, czyli co nas straszy w mieście? Obowiązek przedstawienia nagrodzonych utworów, jaki na mnie spoczywa, można zrealizować na dwa podstawowe sposoby. W pierwszym wystarczy przedstawić sylwetkę pisarza i omówić nagrodzony utwór. Drugi jest o wiele trudniejszy i polega na uzasadnieniu takiego a nie innego werdyktu jury. Nie ma przecież posiedzeń ani […]

[Szkic laudacyjny przedstawiony przez prof. Antoniego Smuszkiewicza w warszawskim Domu Literatury dn. 19.10.2010 r.] Gdyby dziś niejaki Czepiec zagadnął na jakimś weselu, lub innej imprezie tego rodzaju, współczesnego Dziennikarza: „Cóż tam, panie, w fantastyce? Science fiction trzyma się mocno!?” A Dziennikarz był nieco bardziej uprzejmy, niż ten ze znanego dramatu i nie opędzał się lekceważąco od zainteresowanego literaturą prostego fana, musiałby niewątpliwie dać odpowiedź twierdzącą: „Tak, mój miły gospodarzu, trzyma się mocno.” I miałby na to dowód […]